میراث فرهنگی بوشهر چه می‌کند؟
سئوال اساسی اینجاست که آیا واقعا این پایه آتشدان خیلی اتفاقی در خانه یک نفر پیدا شده و او ناآگاهانه این اثر تاریخی را برای فروش در سایت دیوار گذاشته است؟
آگهی فروش پایهی آتشدان ساسانی روی سایت خرید و فروش آنلاین «دیوار» با قیمت توافقی، دوستداران میراث‌فرهنگی را شگفت‌زده کرد، البته پیش از این هم آثار تاریخی دیگری در همین بخش به فروش رسیده اما این آتشدان ساسانی شباهت بسیاری با یافته‌های باستان‌شناسان در کاخ‌های هخامنشی بوشهر دارد و قدمت آن موضوع را سوال‌برانگیزتر می‌کند.
فروشنده این اثرتاریخی، بدون بیم و هراس شماره همراه خود را در بخش فروش عتیقه و سنگ‌های قیمتی گذاشته. با فروشنده تماس گرفتیم. پاسخ او این بود:«برای فروش گذاشته بودم اما دیروز اومدن از سازمان میراث‌فرهنگی و پایه آتشدان رو بردن.» باور صحت این گفته‌ها سخت است. چطور کسی که اقدام به خرید و فروش آثار تاریخی کرده بدون هیچ‌گونه هراسی به تماس‌های خود پاسخ می‌دهد؟ اما گفته‌های امیرزاده، مدیر کل میراث فرهنگی بوشهر با «میزان» بر درست بودن این خبر و حرف‌های فروشنده اموال تاریخی صحه می‌گذارد:«روز گذشته پس از اطلاع از آگهی، یگان حفاظت میراث فرهنگی اقدام به ضبط آثار کرده است. این فرد آثار را در باغ شخصی خود کشف کرده و احتمال می‌دهیم آگاهی نسبت به آنها نداشته است. این منطقه مملو از آثار باستانی است و ممکن است مردم در املاک شخصی با این آثار برخورد کنند.»
از آنجایی که بوشهر یکی از خاستگاه‌های مهم تمدنی است جای شکی نیست که آثار تاریخی در جای‌جای آن پیدا می‌شود اما سوال اساسی اینجاست که آیا واقعا این پایه آتشدان خیلی اتفاقی در خانه یک نفر پیدا شده و او ناآگاهانه این اثر تاریخی را برای فروش در سایت دیوار گذاشته است؟
برای شفاف‌سازی بیشتر در این‌باره با اسماعیل یغمایی، باستان‌شناس پیشکسوت که محوطه کاخ‌های هخامنشی بردک‌سیاه و سنگ‌سیاه را کاوش کرده است، گفت‌وگو کردیم. یغمایی درباره این پایه تاریخی می‌گوید:«نمونه بسیار شبیه این پایه ستون را ما پیشتر در محوطه تاریخی نزدیک به بردک سیاه کشف کرده بودیم که با داشتن شماره ثبت ملی در کاروانسرای مشیر (پایگاه میراث بوشهر) نگهداری می‌شود.»
به گفته او، بررسی عکس گذاشته شده روی سایت دیوار با توجه به کوپال‌ها و سفال‌های هخامنشی و ساسانی که در اطراف آن چیده شده حاکی از حفاری غیرمجاز است و مسوولان میراث‌فرهنگی بوشهر باید پاسخگو باشند که چطور قاچاقچیان به راحتی در اطراف محوطه های تاریخی در حال حفاری غیر مجاز هستند.
یغمایی می‌گوید که در بیشتر خانه‌های مردم در برازجان پایه ستون تاریخی پیدا می‌شود و ما بارها در مطالعات تاریخی و تحقیقات میدانی و مردمی که در آنجا انجام دادیم با این مسئله برخورد کردیم اما اثری که در یک خانه به صورت اتفاقی پیدا می‌شود نشانه‌هایی دارد که به هیچ وجه با تصویری که روی سایت دیوار است صدق پیدا نمی‌کند. پایه ستونی که تصویرش موجود است حاصل یک حفاری قاچاق بوده و سفال‌هایی که دور و اطراف آن چیده شده همه نشان از آن دارد که فرد مورد نظر می‌دانسته چه چیزی را می‌خواهد بفروشد.
با این حال سوال اساسی را باید از رئیس میراث‌فرهنگی بوشهر پرسید:«چطور است که محوطه‌های تاریخی اطراف کاخ‌های هخامنشی اینقدر راحت زیر و رو می‌شود و نگهبانان و مسئولان یگان حفاظت که در عرض یک روز می‌توانند آگهی‌دهنده دیوار را پیدا کنند، نمی‌توانند از محوطه‌های تاریخی و ساسانی که در نقشه‌های ارائه شده به میراث فرهنگی بوشهر مشخص است حفاظت کنند؟»
یغمایی بر این باور است که وقتی ما می‌شنویم که حفاری‌های نابهنگام و شبانه از سوی میراث فرهنگی در حال انجام است دیگر چه توقعی می‌توان از سایر مردم داشت. هرچند که اگر قاچاقچیان را به کناری بگذاریم، مردم دوستدار و حافظ میراث فرهنگی هستند ولی در طی چند سال گذشته اعتماد خود را به مسئولان میراث فرهنگی از دست داده‌اند.
کاخ‌های هخامنشی برازجان که صحه بر حقانیت خلیج‌فارس دارند، سال‌هاست که به حال خود رها شده و برنامه‌ای برای صیانت از آنها وجود نداشته است. یکی از مهمترین این کاخ‌ها، «کاخ بردک سیاه» کاخ زمستانی داریوش اول، مربوط به عصر هخامنشی است؛ که در ۱۲ کیلومتری شمال شهر برازجان میان نخلستانهای روستای درودگاه و محل تلاقی دو رودخانه شاپور و دالکی قرار دارد و بعد از کاخ کوروش بنا شده و فاقد ظرافت‌ها و ترکیب خاص رنگ‌های سیاه و سفید کاخ‌های برازجان و پاسارگاد است. ظاهر کاخ سنگ سیاه از لحاظ سبک هنر معماری و ترکیب رنگ‌های سیاه و سفید و مشخصات ظاهری آن نشان می‌دهد که این کاخ بعد از کاخ برازجان ساخته شده‌است.
بنا به گفته‌های یغمایی آثار ساسانی به فروش رسیده درسایت دیوار به احتمال بسیار قوی از تپه‌های ساسانی نزدیک این محوطه تاریخی به دست آمده است.
گزارش: فاطمه علی‌اصغر/ منتشرشده در میراث خبر