با این همه مشخص نیست که چرا تاکنون این چهار قطعه طلا که وزن آن 3 کیلو و 150 گرم اعلام شده و از کاوش‌های باستانشناسی کاخ بردک سیاه در برازجان کشف شده است، برای بررسی به تهران فرستاده نشده است.

«احسان یغمایی»، سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی کاخ بردک سیاه دراین‌باره به میراث خبر گفت: «4 قطعه طلای هخامنشی در حالی‌که چین‌خورده بودند در کنار یکی از پایه ستون‌های تالار مرکزی کاخ هخامنشی بردک سیاه کشف شدند. در همان زمان این طلاها به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تحویل داده شد اما قرار بود تا مطالعات آزمایشگاهی برای باز کردن چین طلاها در موزه ملی انجام شود.»

طلاها به نحوی چین‌خورده‌اند که به اعتقاد باستان‌شناسان کاملا عمدی بوده و به همین دلیل اهمیت راز گشایی آن‌ نیز بیشتر می‌شود.

یغمایی دراین‌باره گفت: «چین‌خوردگی طلاها به دلیل عوامل جوی نیست ، گویا شخصی 2500 سال پیش به عمد آنها را  چین داده و در زیر پایه ستون پنهان کرده بود تا دست کسی به آنها نرسد. اما گویا بعد‌ها خود او نیز موفق به برداشتن طلاها نمی‌شود.»
به اعتقاد وی این چهار قطعه طلا می‌تواند کتیبه‌ای از دوره جد کوروش کبیر یا بخشی از روکش در یا یک تاج شاهی باشد.

از همان زمان پیدا شدن طلاها، نامه‌نگاری‌هایی به منظور مرمت و بازگشایی چین آنها در موزه ملی انجام شد. طی این نامه‌نگاری‌ها قرار بود طلاها به رسم امانت از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوشهر تحویل گرفته شود و سپس در موزه ملی مورد مرمت و بازگشایی قرار گیرد.

«مهناز گرجی»،‌ سرپرست بخش مرمت موزه ملی نیز با بیان‌ این‌که چین‌خوردگی طلاها قابل مرمت و بازگشایی است، افزود: «گاهی اوقات به علت عوامل طبیعی اشیاء تاریخی و باستانی دچار تغییر و تحول فیزیکی می‌شوند که به روش‌های آزمایشگاهی قابل مرمت هستند.

اما طلاهای کشف شده در کاخ بردک سیاه که به اعتقاد باستان‌شناس آن عمدا دچار چین‌خوردگی شده، از جمله نمونه‌های نادر تغییرات فیزیکی در اشیاء باستانی است.»
تبدیل تغییرات فیزیکی طلا به فرم‌ اولیه از جمله کارهایی است که اکنون در دنیا انجام می‌شود و روش‌های مکانیکی متعددی برای این‌کار وجود دارد.

گرجی با بیان این مطلب افزود: «این عملیات مرمتی قرار بود به درخواست آقای «احسان یغمایی» سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی کاخ بردک سیاه انجام شود و ما برای این‌کار علاوه بر استفاده از روش‌های مکانیکی قصد داشتیم از تجربیات یک فلزشناس (متالوروژیست) نیز استفاده کنیم. اما به ‌رغم نامه‌نگاری‌های انجام شده هرگز طلاها به تهران و موزه ملی آورده نشد و به همین دلیل تیم مرمتی موزه ملی به غیر از عکس‌ طلاها هنوز خود آنها را ندیده است.»

این‌که چه روش‌های مکانیکی برای باز کردن طلاها وجود دارد منوط به مطالعه آزمایشگاهی بیشتر روی آنها است که به علت تحویل نشدن از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوشهر این‌کار تا امروز انجام نشده است.

برای این منظور تا کنون نامه‌های زیادی از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور و اداره کل موزه‌ها به بوشهر ارسال شده تا هرچه زودتر طلاهای هخامنشی را به منظور مرمت و رمزگشایی به تهران بفرستند. اما دریغ از گرمی.

به گزارش میراث خبر، «احمد دشتی»، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان بوشهر دراین‌باره به میراث خبر گفت: «چهار قطعه طلای هخامنشی کشف شده، اکنون در خزانه یکی از بانک‌های معتبر بوشهر تحت تدابیر امنیتی نگهداری می‌شود. درخواست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان به نامه‌های ارسالی آن‌ بود که کارشناسان و متخصصان به منظور رازگشایی طلاها به بوشهر بیایند تا لازم نباشد طلاها به تهران فرستاده شود.»

وی در پاسخ به این‌ سئوال که چه دلیلی باعث شده تا از فرستادن طلاها خودداری شود، گفت: «تهران سابقه خوبی در بازپس‌ فرستادن اشیاء باستانی نداشته و به همین دلیل از آنجایی که این طلاها در کاخ کوروش هخامنشی در برازجان کشف شده، حق مردم بوشهر است که در موزه بوشهر نگهداری شود.»

دشتی خود را حافظ منافع ملی سرزمینش می‌داند و به همین دلیل از فرستادن طلاها به تهران خودداری کرده است. اما درهای بوشهر را برای آمدن متخصصان و پژوهشگران باز گذاشته و حتی اعلام کرده تمام هزینه‌های پژوهش روی طلاها را در بوشهر می‌پردازد.

در همین حال یغمایی گفت: «موزه ملی به رسم امانت طلاها را تحویل می‌گیرد و حتی این موزه اشیاء باستانی را که در کاوش‌های باستان‌شناسی سال 56 از بردک سیاه بیرون آورده شده به بوشهر تحویل می‌دهد تا تمامی اشیاء باستانی کشف شده از این محوطه در یک‌جا دیده شود. »

علت تحویل طلاها به موزه ملی، نبود محیط آزمایشگاهی مناسب در بوشهر است.

از سوی دیگر «محمدرضا کارگر» مدیر موزه ملی با بیان این‌که درخواست رازگشایی طلاهای چین‌خورده به خواست سرپرست هیات باستان‌شناسی کاخ بردک سیاه صورت گرفته است، افزود: «هدف موزه ملی تنها کمک به یغمایی برای خاتمه دادن به مطالعات یکی از فصل‌های کاوش در بردک سیاه بود و به همین دلیل نامه‌هایی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوشهر ارسال شد تا طلاها برای مرمت به موزه منتقل شود.»

وی در مورد جو بی‌اعتمادی حاکم برای ارسال این طلاها گفت: «موزه ملی محل نگهداری اشیاء نخبه و اشیاء باستانی ایران است تا برای هر بازدید کننده‌ یادآور تاریخ پرشکوه ایران باشد. این درحالی‌ است که نمونه‌ای چون ورقه‌های طلای کشف شده در بوشهر؛ حتی اگر کتیبه باشد، در موزه ملی موجود است و این موزه نیازی به طلاهای کاخ برازجان ندارد.»

اشیاء نخبه اشیایی هستند که در هر رشته‌ای به شکل یگانه و منحصر به‌فرد رخ‌نمایی کنند. مثلا رشته‌های فلزگری، سفال‌گری و غیره اشیاء نخبه زیادی دارند که امروز تحت تدابیر امنیتی ویژه در موزه ملی نگهداری می‌شوند.

کارگر در مورد اهمیت موزه ملی گفت: «موزه ملی و قرار گرفتن آن در پایتخت باعث می‌شود که فرهنگ سرزمین‌های مختلف ایران یکجا دیده شود. این فرصتی است که کمتر برای دیگر شهرهای کشور پیش می آید، فرصتی که   گردشگر به آن‌جا بیاید و آثار باستانی آن شهر را در موزه ببیند.

از سوی دیگر اگر هرکسی بگوید فلان شی در شهر من پیدا شده و به همین دلیل باید در همان شهر نگهداری شود، اتفاق خوبی رخ نخواهد داد. امروز علاوه بر آنکه اشیاء کشف شده از جیرفت در موزه جیرفت نگهداری می‌شود در موزه ملی نیز مورد محافظت قرار گرفته‌اند.»

روزنامه همشهری/ یکشنبه 5 آذر 1385/ سال چهاردهم/شماره 4142