ایران، ســرزمینی دیرینه و کهن‌سال اســت و دیرینگی و دیرپایی زندگانی انســانی در این ســرزمین، ســبب شــده است تا هر گوشــه‌ی این دیار چونــان گنجینــه‌ای، دربردارنده‌ی بازمانده‌هایــی از زندگانــی مردمان روزگار باســتان و فرهنگ‌های کهن باشــد؛ فرهنگ‌هایــی کــه تنها با بهره‌گیری از همیــن مرده‌ریگ‌های باســتانی می‌توان به سرگذشــت و فرازوفرود تاریخی آن‌ها پی برد. در این میان، دانش باستان‌شناســی نیز بیــش از هر دانــش دیگری، در پی کاوش و شــناخت روشمند همین یادگارهاســت. با این حــال، گاهی برنامه‌های اقتصادی و سازوکارهای کلان، زمین‌هــای باســتانی را کــه چه بســا دربردارنده‌ی هزاران یادگار تاریخی از گذشــته‌های بســیار دور هســتند، در آســتانه‌ی نابودی قرار داده و حتا نابود هم می‌کنند. نوشــتار «چهــارده‌هزار ســال فرهنگ برای همیشــه زیر آب رفت» که به تازگی از ســوی انتشارات کارنامک به چاپ رســیده اســت، ره آورد چندیــن ســال پژوهــش و کاوش‌هــای باستان‌شناختی اسماعیل یغمایی با بهره‌گیری از یافته‌های هنری تی. رایت، باستان‌شــناس نامدار در دو میدانــگاه ایــوه و دشــت‌گل در اســتان خوزســتان است؛ میدانگاه‌هایــی که شــوربختانه سدســازی ناآگاهانه از یک سده پیش، گنجینه‌های باستانی آن‌ها را برای همیشه در زیر آب پنهان کرد و از میان برد. خوانش این نوشتار نه‌تنها خواننده را با سرگذشت گوشه‌ای از تاریخ باستانی ایران زمین آشنا می‌سازد، بلکــه الگویی برای ایرانیان پیش می‌کشد تا با رفتارهای سنجیده و بخردانه، از نابودی میدانگاه های باســتانی و یادگارهــای تاریخی جلوگیری کرده و این یادمان‌های کهــن را بــرای آینــدگان نگهداری کنند.
روزنامه امرداد، دوشنبه 30 امرداد1402 خورشیدی، روز شهریور از ماه شهریور 3761 زرتشتی، سال بیست و چهارم، شماره 473